Mijn antieke Singer naaimachine uit 1905

Toen we nog in Utrecht woonden, zat er een Kringloop in onze buurt waar ik af en toe een kijkje nam. Meestal had ik niet zo’n succes (ik hoop altijd om een schat aan naaitijdschriften en stoffen te vinden), maar toen stonden er opeens een aantal antieke handnaaimachines op het schap!

Je ziet wel eens van die antieke typemachines bij schrijvers in de kast als decoratie staan. Ik lift mee met de trend, maar dan met een antieke naaimachine als pronkstuk!

Een antieke Singer naaimachine

Omdat ik een Singer naaimachine heb, viel mijn oog meteen op het Singer exemplaar. Er was ook eentje van Vesta, maar die zat muurvast toen ik ‘m probeerde. De Singer draaide echter soepeltjes en de schildering op de body vond ik echt fantastisch. De opberg/stofkap zat er ook bij.

Ik heb er een tientje voor betaald (koopje!) en opgehaald met de auto, want deze naaimachines zijn echt loodzwaar (ik vermoed dat ie 15 kg weegt). Ik heb aan mijn vader gevraagd of hij ‘m wilde openmaken en oliën, en hij loopt weer als een zonnetje. Stiekem had ik gehoopt dat er nog iets onderin de naaimachine verstopt zou zijn, helaas was dat niet zo… Bij antieke spullen gaat mijn verbeelding racen en stel ik me voor wat voor ‘leven’ de spullen eerder heeft gehad. Wie heeft er mee gewerkt? Wie is blij geworden van een nieuwe jurk of broek die met deze naaimachine is gemaakt? En hoe lang heeft hij bij iemand op zolder staan te verstoffen toen elektrische naaimachines werden uitgevonden?

Ik verbaasde me erover hoe zo’n ouderwetse naaimachine werkt en hoe geavanceerd hij is voor de tijd waarin hij is gemaakt. Er zit een spoelhuisje in wat van links naar rechts schiet (het ziet er uit als een soort van kogel), met daarin een heel schattig langwerpig spoeltje.

Je komt bij het spoeltje door de klepjes open te sluiten, en dan is er een soort van mechanisme die het spoeltje omhoog wipt. Als je aan het wiel draait terwijl de klepjes open staan, zie je het spoeltje van links naar rechts schieten. Hij heet dan ook in het Engels een “shuttle”.

De staat van mijn naaimachine is helaas best wel slecht. Zo is het wieltje waarmee je spoeltjes kunt opwinden, vergaan. Dat is echter het enige wat de tand des tijds niet heeft doorstaan. Daarnaast zijn de schilderingen/tekeningen her en der vervaagd en toen ik hem vergeleek met foto’s van hetzelfde model in betere staat, bleek dat het klepje op het opbergvakje aan de rechterkant mist. Eerder dacht ik dat het gewoon zo hoorde.

Maar voor een tientje is dit een prachtig pronkstukje voor mijn naaikamer! Omdat er een naald bij zit, zou het me ook wel eens wat lijken om er echt iets mee te naaien. Maar het enige spoeltje bevat heel weinig garen, en het opwindwieltje is dus kapot… Maar wie weet kom ik nog eens in een kringloopwinkel volle spoeltjes tegen?

Research naar mijn antieke naaimachine

Natuurlijk wilde ik meer weten over mijn antieke naaimachine en vooral hoe oud hij is. Gelukkig hebben alle antieke Singer naaimachines een serienummer waar je een hoop informatie uit kunt halen. Deze informatie vond ik aan de hand van het serienummer:

Mijn naaimachine is het Singer model 48K en werd gemaakt tussen januari 1904 en juni 1905. Hij werd gemaakt in Kilbowie in Schotland, de grootste Singer-fabriek. De mijne heeft het serienummer J, waarvan iets meer dan 12 duizend exemplaren werden gemaakt. Je kunt dus stellen dat hij met zijn 115 jaar antiek is, maar geen zeldzaamheid.

Hele uitgebreide informatie over dit model én de handleiding kun je op deze website vinden: Needlebar. Deze website heeft ook informatie over andere antieke naaimachines van allerhande merken. Als je ook een antieke Singer hebt gevonden, kun je met behulp van het serienummer op deze website achterhalen hoe oud de jouwe is (en hoe zeldzaam).

Tijdens mijn research heb ik ook een heleboel extra dingen geleerd. Zo duurde het vroeger 14 uren om een mannenoverhemd met de hand te naaien. Maar in die tijd had iedereen ook maar een paar verschillende kledingstukken. Met de komst van de naaimachine kon men al binnen anderhalf uur (volgens Wikipedia- zo snel kan ik het niet!) een overhemd hebben. Fantastisch, zou je denken. Echter was dit verre van fantastisch voor de naaisters die zich geen naaimachine konden veroorloven. Sterker nog, toen een concept voor een naaimachine werd uitgevonden, werd er zo hard tegen geprotesteerd dat deze zijn vernield, uit angst dat men zonder werk kwam te zitten. Daarnaast heb ik ook veel gelezen over meneer Singer himself, die tientallen kinderen kreeg en verschillende keren (soms vrijwel tegelijkertijd) getrouwd was.

Mijn antieke Singer staat nu op een lage kast in mijn naaikamer. Omdat het ook de kast is waarop ik veel spulletjes even tussendoor neerleg, staat hij niet echt in de spotlight. In mijn nieuwe naaikamer zal dat echter wel zo zijn, daar krijgt hij een ereplekje in de stellingkast!

Wat vind jij van zo’n antieke naaimachine als decoratie?